Spis treści
Umowa franczyzy – projekt zmian w prawie
Lekko ponad rok temu napisaliśmy artykuł o franczyzie kawiarni, w którym zwracaliśmy uwagę na szereg problemów i patologii związanych z tą formą prowadzenia biznesu w Polsce. Dziś wydaje się, że coraz więcej osób decyzyjnych zwraca uwagę na nieuczciwe i nieetyczne zachowania polskich franczyzodawców, a niedawno, na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, powstał obszerny raport opisujący obecny stan rzeczy. Jego częścią jest projekt zmian w prawie, który ureguluje kwestie franczyzy. Raport został przekazany Ministerstwu Sprawiedliwości i pozostaje trzymać kciuki, że rewolucyjne rozwiązania, które zostały tam zaproponowane wejdą jak najszybciej w życie.
Obietnice franczyzodawców
Dlaczego są to zmiany rewolucyjne? Na przykład dla tego, że według planowanych rozwiązań model biznesowy franczyzodawcy będzie musiał być faktycznie sprawdzony i działać:
Czynem nieuczciwej konkurencji jest organizowanie sieci franczyzy lub oferowanie innym przystąpienia do niej bez wcześniejszego dokładnego, długotrwałego sprawdzenia jej modelu biznesowego w szczególności poprzez własną działalność organizatora sieci lub jego poprzednika prawnego.
Wszelkie „obietnice” danej sieci franczyzowe staną się częścią umowy, które franczyzobiorca będzie gwarantował:
Zapewnienia organizatora sieci o korzyściach jakie daje przystąpienie do sieci i uczestnictwo w niej, bez względu na ich formę, stanowią część umowy. Franczyzobiorca może żądać potwierdzenia tych zapewnień na piśmie. Zrzeczenie się tego uprawnienia jest nieważne. Nie uchybia to przepisom nakładającym obowiązki informacyjne na organizatorów sieci.
oraz za nie odpowiadał:
Czynem nieuczciwej konkurencji jest organizowanie sieci franczyzy na takich zasadach, że franczyzobiorcy zachowujący się zgodnie z prawem, jak również zgodnie z zasadami prawidłowego gospodarowania i stosownie do wskazówek organizatora sieci nie są w stanie pokrywać z osiąganych przychodów uzasadnionych kosztów, a stan taki trwa dłużej niż trzy miesiące, o ile nie zachodzi nadzwyczajna przyczyna zewnętrzna, której strony ani nie przewidywały. ani nie mogły przewidzieć przy zawieraniu umowy franczyzy.
Prospekt Informacyjny
Wszelkie informacje dotyczące franczyzy będą musiały być zawarte w prospekcie informacyjnym:
Czynem nieuczciwej konkurencji jest nieprzedstawienie przed zawarciem umowy franczyzy, w tym umowy przedwstępnej lub warunkowej, aktualnego prospektu informacyjnego organizatora sieci franczyzowej, o którym mowa w ust. 2 w sposób, o którym mowa w ust. 3, lub podawanie niepełnych lub nieprawdziwych lub niezweryfikowanych w odpowiedni sposób informacji o korzyściach związanych z przystąpieniem do sieci franczyzowej i o uczestnictwie w niej jak i zatajanie związanego z tym ryzyka.
który będzie musiał być jasny i zrozumiały:
Czynem nieuczciwej konkurencji jest formułowanie informacji o sieci franczyzowej przy używaniu języka niezrozumiałego dla przeciętnego odbiorcy.
oraz powinien zawierać mnóstwo istotnych dla potencjalnego franczyzobiorcy informacji:
Prospekt informacyjny organizatora sieci franczyzowej organizowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej „prospektem”, bez względu na prawo rządzące kontraktem, zawiera w szczególności:
1) opis działalności franczyzowej organizatora sieci i jej dotychczasową historię, w tym liczbę zawartych umów franczyzowych i liczbę czynnych umów franczyzowych według danych nie późniejszych niż trzy miesiące przed datą przedstawienia prospektu informacyjnego;
2) informacje o organizatorze sieci i podmiotach pozostających z nim w stosunku zależności lub dominacji, jak również o podmiotach powiązanych;
3) sprawozdania finansowe za przynajmniej dwa ostatnie lata obrotowe;
4) informację o sprawach sądowych dotyczących franczyzy, które kwestionują system franczyzowy lub mogą zagrozić funkcjonowaniu franczyzy i których stroną jest organizator sieci lub podmioty z nim powiązane;
5) szczegółowy opis zasad działalności sieci franczyzowej oraz ogólny opis działalności, która ma być wykonywana przez franczyzobiorcę;
6) wynagrodzenie organizatora sieci, w tym także wszelkie formy wynagrodzenia pośredniego;
7) opis profilu idealnego franczyzobiorcy, w tym wymogi co do ewentualnego wcześniejszego doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, poziomu wykształcenia i innych cech, które franczyzobiorca musi lub powinien posiadać;
8) wymogi dotyczące bezpośredniego i osobistego zaangażowania franczyzobiorcy w prowadzenie działalności franczyzowej;
9) szczegółowe informacje o całkowitych, szacunkowych nakładach inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia celem rozpoczęcia działalności franczyzowej;
10) szczegółowe informacje o szacunkowej wartości zapasów towarów, jeżeli dotyczy to danej działalności i warunków płatności za nie;
11) szczegółowe informacje na temat zobowiązania franczyzobiorcy do zakupu wszelkich towarów lub usług wymaganych do rozpoczęcia lub prowadzenia działalności franczyzowej;
12) szczegółowe informacje o zakresie pomocy dla franczyzobiorcy, w tym w szczególności o innowacjach technologicznych, szkoleniach franczyzobiorców i pracowników (w tym o czasie ich trwania, treści i kosztach), o podręcznikach franczyzowych;
13) informację na temat pomocy ze strony organizatora sieci w analizie i wyborze lokalizacji, w której działalność franczyzowa ma być wykonywana;
14) szczegółowe informacje o nadzorze nad sposobem wykonywania działalności franczyzowej przez franczyzobiorcę, w tym o zakresie dokumentów i danych jakie będzie obowiązany udostępniać franczyzobiorca;
15) szczegółowe informacje o znaku towarowym i innych prawach własności intelektualnej związanych z działalnością franczyzową, które będą wykorzystywane przez franczyzobiorcę;
16) szczegółowe informacje na temat sposobu postępowania z know-how w zakresie produktów, procesów lub zarządzania oraz poufnych informacji związanych z przemysłem, handlem, finansami po rozwiązaniu umowy;
17) szczegółowe informacje o zakazie konkurencji obowiązującym franczyzobiorcę po rozwiązaniu umowy;
18) pełną kopię standardowej umowy franczyzowej (i ewentualnej umowy przedwstępnej), która ma zostać zawarta z franczyzobiorcą;
19) określenie zasad przejścia praw i obowiązków z umowy franczyzy, zasad dziedziczenia, zasad dopuszczalności zmian składu wspólników franczyzobiorcy bez zgody organizatora sieci i inne podobne ograniczenia, jeżeli istnieją;
20) zdarzenia, które spowodują nałożenie kar, innych obciążeń lub wypłatę odszkodowania i ich odpowiednich kwot;
21) informacje, czy franczyzobiorca będzie zobowiązany do minimalnych kwot zakupu towarów i usług od organizatora sieci lub osób wyznaczonych przez organizatora sieci oraz o możliwości i warunkach odmowy przyjęcia produktów lub usług wymaganych przez organizatora sieci;
22) informację, czy istnieje stowarzyszenie lub inna organizacja zrzeszająca franczyzobiorców;
23) okres obowiązywania umowy franczyzowej i warunki jej przedłużenia, jeżeli są przewidziane;
24) wysokość wszelkich bieżących opłat przypadających do zapłaty przez franczyzobiorcę na rzecz organizatora sieci lub osoby trzeciej przez niego wskazanej, z wyszczególnieniem tytułów zapłaty, a w tym w szczególności bieżące wynagrodzenie organizatora sieci, czynsz za udostępnione do korzystania rzeczy, w tym opłaty z tytułu najmu lokalu i minimalne ubezpieczenie;
25) określenie, czy organizator sieci może czerpać zyski z podnajmu lokalu franczyzobiorcy (gdy franczyzobiorca podnajmuje lokal od organizatora sieci).
Kwestie finansowe
Jeśli chodzi o kwestie finansowe, to w zaproponowanym projekcie zmian, również znajdziemy kilka interesujących zapisów. Po pierwsze, kwota inwestycji musi być dokładnie określona:
Jeżeli organizator sieci wymaga, aby franczyzobiorca poniósł na swój koszt określone nakłady, ich rodzaj i wielkość powinny być dokładnie określone w umowie. Przeciwne postanowienie umowne jest nieważne.
Po drugie, koniec z narzucaniem przez franczyzodawcę zawyżonych cen zakupu:
Organizator sieci nie może zobowiązywać franczyzobiorcy do nabywania towarów i usług od organizatora sieci lub osoby trzeciej za ceny odbiegające od cen rynkowych. Przeciwne postanowienie umowne jest nieważne.
Po trzecie, skończy się obecna „wolna amerykanka” związana z wekslami:
Na zabezpieczenie roszczeń z umowy franczyzy nie można wystawić, poręczyć ani indosować weksla ani czeku na zlecenie.
No i najciekawsza kwestia, dotycząca proporcjonalnego zmniejszenia opłat franczyzowych w przypadku obniżenia przychodów franczyzobiorcy:
Jeżeli wskutek okoliczności, za które franczyzobiorca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z działalności franczyzowej uległ zmniejszeniu, franczyzobiorca może żądać zmniejszenia wynagrodzenia organizatora sieci za dany okres gospodarczy. Przeciwne postanowienie umowne jest nieważne.
Podsumowanie
Pełny tekst projektu zmian dostępny jest na stronie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości i zachęcamy do zapoznania się ze wszystkimi proponowanymi zmianami (jest ich sporo więcej niż przedstawiliśmy powyżej). Jeśli zmiany te faktycznie wejdą w życie z zaproponowanym kształcie, to znacząco ucywilizowałoby to rynek franczyzy w Polsce i zminimalizowałoby obecnie występujące patologie.
Jeśli natomiast chodzi o kwestie fundamentalne dotyczące franczyzy jako takiej, to większość argumentów przedstawionym w naszym poprzednim artykule pozostanie aktualna, nawet gdy prowadzenie kawiarni franczyzowej stanie się odrobinę bezpieczniejsze.
